انسان هایی که قدر زمان و فرصت های زندگی را می‌دانند هیچ موقعیتی را بیهوده و به واسطه کاهلی یا بی‌توجهی از دست نمی‌دهند، چنین افرادی قدر و ارزش شب های قدر را نیز دانسته و برای کسب خیرات و برکات این فرصت معنوی تلاش می‌کنند.

سوره مبارکه قدر ویژگی های این شب را چنین بیان می کند:

۱. شب قدر شب نزول قرآن است «إِنَّا أنْزَلْناهُ فی‏ لَیْلَةِ الْقَدْر» (قدر/ ۱). شاید مهم ترین رخداد تاریخی که قرآن آن را گزارش می کند، نزول جمعی حضرت ختمی مرتبت از مقام قدس به همراه قرآن در شب قدر باشد

۲. این شب، شبی ناشناخته است و این ناشناختگی به دلیل عظمت آن شب است: (و ما ادراک ما لیلة القدر). در بزرگی و منزلت و تاثیر این شب، بسیار در روایات گفته شده است اما ارزش و جایگاه آن چنان که باید و شاید هنوز بر همگان شناخته نشده است.

۳. شب قدر از هزار ماه بهتر است: «لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْر» (قدر /  ۳). شب های قدر فرصت مغتنم و با ارزشی است برای بازگشت به خدا، توجه به خویشتن، توبه و استغفار برای کسب خیرات و برکات معنوی از درگاه خداوندگار هستی.

۴. در این شب، ملائکه و روح با اجازه پروردگار عالمیان نازل می‌ شوند: «تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ» (قدر /  ۴). در سوره دخان می فرماید: «ما این کتاب مبین را در شبی پربرکت نازل کردیم و همواره انذار کننده بوده ایم. در این شب، مقدرات یک سال انسان ها تعیین می شود. (المیزان فی تفسیر القرآن؛ ج: ۲۰؛ ص ۳۸۲). نکته قابل توجه این است که تقدیر الهی به وسیله فرشتگان، بر اساس شایستگی ها و لیاقت های افراد، میزان ایمان و تقوا و پاکی نیت و اعمال آنهاست؛ یعنی برای هر کس چیزی را مقدر می کنند که لایق آن است یا به تعبیر دیگر، زمینه هایش از ناحیه خود او فراهم شده و این نه تنها با اختیار منافاتی ندارد، بلکه تأکیدی بر آن است.

۶. و این نزول - که مساوی با رحمت خاصه الهی بر مومنان شب زنده دار است - تا طلوع فجر ادامه دارد «سَلامٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ» (قدر / ۵). در شب قدر، رو به آینه محاسبه می‏ نشینیم و چهره جان را بی‏ غبار می ‏بینیم و با باران اشک، دل را در سحر رحمت و مغفرت، شست‏ و شو می‏ دهیم.

در ادامه به برخی رهنمودهای امام خمینی (س) در این موضوع اشاره می شود:

«از آن جمله ... از پیغمبر نقل است که فرمود: «موسی گفت: «الهی من قرب تو را می ‏خواهم.» فرمود: «قرب من از برای کسی است که بیدار باشد در شب‏ قدر.» گفت: «الهی رحمت تو را می‏ خواهم.» فرمود: «رحمت من برای کسی است که رحم کند فقرا را در شب قدر.» گفت: «خدایا من گذشتن از صراط را می ‏خواهم.» فرمود: «این برای کسی است که تصدّق کند به صدقه ‏ای در شب قدر.» گفت: «خدایا از درخت های بهشت و میوه‏ های آن می‏ خواهم.» فرمود: «این برای کسی است که تسبیح کند به تسبیحه ‏ای در شب قدر.» گفت: «خدایا نجات می‏ خواهم.» فرمود: «نجات از آتش؟» گفت: «آری.» فرمود: «این برای کسی است که استغفار کند در شب قدر.» گفت: «خدایا رضای تو را می ‏خواهم.» فرمود: «خشنودی من از برای کسی است که دو رکعت نماز بخواند در شب قدر.»

(آداب الصلاه؛ ص: ۳۳۳ - ۳۳۴)

«... از حضرت باقر (علیه السلام) نقل است که: «کسی که احیاء کند شب قدر را، آمرزیده شود گناهان او گرچه به عدد ستارگان آسمان و وزن کوه ها و کیل دریاها باشد.»

(آداب الصلاه؛ ص ۳۳۴)

«دعوت مراتب دارد، اجابت هم مراتب دارد. آن مرتبه اعلاء اجابت آنی است که پس از حصول مقدمات و ریاضاتی که رسول خدا -صلی الله علیه و آله و سلم - کشیده‏ اند منتهی شد به این که خدای تبارک و تعالی از او ضیافت کرد به نزول قرآن.»

(صحیفه امام؛ ج ۱۷، ص ۴۹۰)

حضرت امام خمینی (س) نیز در مورد فضیلت ماه رمضان و ارزش شبهای قدر و وجه تسمیه این شبها به «شب قدر» می فرمایند: «در وجه تسمیه «لیله القدر» علماء اختلافاتی کردند. بعضی بر آنند که چون صاحب شرف و منزلت است، و قرآنِ صاحبِ قدر به توسط ملکِ صاحبِ قدر بر رسولِ صاحبِ قدر برای امت صاحب قدر وارد شده است، لیله القدرش گویند. و بعضی گفته‏ اند که برای آن «لیله قدر» به آن گویند که تقدیر امور و آجال و ارزاق مردم در این شب می‏ شود. و بعضی گفته‏ اند به واسطه آن که از کثرت ملائکه زمین تنگ شود، آن را قدر گویند.»

(آداب الصلاه؛ ص ۳۲۴)

در دهه آخر ماه رمضان به احتمال زیاد شب قدر است. شبی است که احیای آن سنت الهی است و قدر و منزلت آن از هزار ماه منافقان والاتر است. شبی است که مقدرات خلق در آن شب پایه ‏ریزی می ‏شود. روز قدس که همجوار شب قدر است لازم است که در بین مسلمانان احیا شود و مبدأ بیداری و هوشیاری آنان باشد، و از غفلت هایی که در طول تاریخ خصوصاً سده ‏های اخیر شده است بیرون آیند تا آن روز هوشیاری و بیداری از دهها سال ابرقدرتها و منافقان جهان والاتر باشد، و مسلمانان جهان مقدرات خود را خود به دست قدرت خود پی ‏ریزی و پایه گذاری کنند. در شب قدر، مسلمانان با شب زنده داری و مناجات خود از قید بندگی غیر خدای تعالی که شیاطین جن و انسند، رها شده و به عبودیت خداوند درمی ‏آیند، و در روز قدس که آخرین روزهای شهر الله اعظم است، سزاوار است که مسلمانان جهان از قید اسارت و بردگی شیاطین بزرگ و ابرقدرت ها رها شده و به قدرت لا یزال الله بپیوندند و دست جنایتکاران تاریخ را از کشورهای مستضعفان قطع و رشته طمع آنان را بگسلانند.

(صحیفه امام، ج ‏۱۵، ص ۵۹)