نشست «منشور روحانیت امام خمینی(س) الگوی اجتماعی حکمرانی»، بعد از ظهر چهارشنبه 10 اسفند 1401 با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین سید علی قاضی عسکر و حجت الاسلام و المسلمین سید رضا اکرمی در سالن توحید حرم مطهر امام خمینی (س) به همت موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی برگزار شد.

حجت الاسلام و المسلمین سیدعلی قاضی عسکر در این نشست گفت: بر اساس آنچه که قرآن به ما می آموزد، روحانیت به لحاظ اینکه وارث رسول خدا و علماء است، طبیعی است که تمامی این مسئولیت ها را بر عهده دارد، و مخصوصا در این زمانی که نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران برپا شده است و همگان روحانیت را در اوج مسندهای این نظام دیده اند و می بینند، لازم است که به این محورها توجه جدی شود.

تولیت آستان مقدس شاه عبدالعظیم تصریح کرد: اولین مسئولیت همان بحث «نهضت اخلاقی و تربیت نفوس» است که با تعبیر «یُزَکِّیهِمْ» در قرآن آمده و در روایات هم با عبارات مختلف نقل شده است که «إنما بعثت لأتمم مکارم الأخلاق». اساسا هدف دین توسعه معنوی و گسترش معنویت در جامعه است؛ رشد دادن مردم، نزدیک کردن آنها به خدا و در نتیجه در پرتو این مهذّب شدن بتوانند زندگی خوبی را برای خودشان و دیگران رقم بزنند.

وی افزود: در گام دوم مسأله تعلیم است و این تعبیر در جاهای دیگر هم آمده است که «إنَّما بُعِثتُ مُعَلِّما»؛ یعنی من آمده ام تا علم و حکمت را به مردم بیاموزم. بعضی دانش ها هرگز از طریق بشر و تجربه بشری به دست آمدنی نیست اما در دین به لحاظ ارتباط پیامبر با خداوند چیزهایی را می تواند به بشر بیاموزد که از راه های دیگر دست نیافتنی است.

قاضی عسکر ادامه داد: محور سوم مسأله «توسعه عدالت و ایجاد قسط و عدل» در جامعه است. پیامبر بستر ایجاد می کند، مردم را مهذّب می کند، علم و دانش به آنها می آموزد، در پرتو این تعالیم نورانی انسان های تربیت شده هستند که بستر را برای ایجاد عدالت در جامعه فراهم می کنند. یعنی چنین کاری باید به دست مردم رقم بخورد و انجام شود.

وی اظهار داشت: نکته چهارم مسأله «توسعه آزادی ها» است. آیه 157 سوره اعراف می فرماید «وَیَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ». وظیفه پیامبر این است که زنجیرهای اسارت و بردگی را از گردن و دست و پای مردم باز و مردم را آزاد کند. اساسا منطق اسلام این است که «لَاتَکُنْ عَبْدَ غَیْرِکَ وَ قَدْ جَعَلَکَ اللّهُ حُرّاً». خدا انسان را آزاد آفریده و نباید برده دیگری شود و توسعه آزادی ها هم به حدی است که شما در نهج البلاغه می خوانید «لن تُقَدَّسَ اُمّةٌ لا یُؤخَذُ للضَّعیفِ فیها حَقُّهُ مِن القَوِیِّ غیرَ مُتَعتَعٍ». یعنی ملتی که نتواند بدون ترس و لکنت زبان حق مظلوم را از ظالم بگیرد، هرگز به سعادت نخواهد رسید.

تولیت آستان مقدس شاه عبدالعظیم یادآور شد: در ابتدای اسلام هم شما می بینید آزادی بیان و انواع آزادی هایی که در آن عصر متصور بوده، زمان حکومت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع) اتفاق افتاد و جامعه توانست به رشد یافتگی خوبی هم برسد. آنچه بشارت هم به ما می دهند در حکومت امام عصر(عج) این است که همین اتفاق خواهد افتاد.

وی افزود: محور بعدی «مقابله با بدعت ها و کج روی ها» است که موجب می شود مردم از راه راست منحرف شوند. «وَ أَنَّ هذا صِراطِی مُسْتَقِیماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَنْ سَبِیلِهِ». همیشه به ما می گویند راه مستقیم یک راه بیشتر نیست. آن هم پیروی از پیامبر(ص) و دستورات ایشان است؛ و خودشان هم فرمودند همه چیز را از من بگیرید. «لَقَد کانَ لَکُم فی رَسولِ اللهِ اُسوَةٌ حَسَنَة»؛ من را الگو قرار بدهید، پیرو من باشید و دنبال من حرکت کنید.

قاضی عسکر ادامه داد: طبیعتا اینجا وظیفه پیامبر(ص) و علما است که «إِذَا ظَهَرَتِ اَلْبِدَعُ فِی أُمَّتِی فَلْیُظْهِرِ اَلْعَالِمُ عِلْمَهُ فَمَنْ لَمْ یَفْعَلْ فَعَلَیْهِ لَعْنَةُ اَللَّهِ». آن جایی که کج اندیشان به دنبال انحراف در دین بر می آیند و می خواهند پیرایه به دین ببندند، وظیفه عالمان و فرهیختگان جامعه این است که در مقابل این بدعت ها و کج روی ها بایستند و نگذارند مردم به انحراف کشیده شوند. دوره امام زمان(عج) شرایط به گونه ای می شود که وقتی ایشان اسلام را عرضه می کنند می فرمایند «یاتی بدین جدید». تصور می کنند امام زمان(عج) دین جدیدی را آورده در حالی که همان دین پیامبر(ص) است و دین جدید نیست.

وی گفت: وظیفه دیگری که وجود دارد، «مقابله با ظلم و ستم» در جامعه است. امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع) وقتی به امامت ظاهری رسیدند و مردم به صحنه آمدند، برای مردم خطبه خواندند « لَولا حُضُورُ الحاضِرِ، و قِیامُ الحُجَّةِ بِوُجودِ الناصِرِ، و ما أخَذَ اللّه ُ عَلَى العُلَماءِ أن لا یُقارُّوا على کِظَّةِ ظالِمٍ، و لا سَغَبِ مَظلومٍ ، لأَلقَیتُ حَبلَها على غاربِهِا». خدا از عالمان پیمان گرفته در مقابل شکم خوارگی ظالم بایستند و از مظلوم دفاع کنند.

تولیت آستان مقدس شاه عبدالعظیم اظهار داشت: آخرین مورد «بیان معارف دینی» است. «یُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّباتِ وَ یُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبائِثَ». باید حلال و حرام خدا را هم به مردم بگویند و دین را به مردم بیاموزند. اینها جزو وظایف پیامبر آمده و ما هم می گوییم پیامبران درهم و دینار از خودشان بر جای نمی گذارند؛ آنچه به ارث می گذارند همین ها است و طبیعتا از آنجا که علما وارث پیامبران هستند، باید در همه زمان ها با این وظایف به جامعه بیایند و همین مطالب را دنبال کنند.

وی یادآور شد: با نگاهی که امام به ما آموختند و تعلیم دادند، روحانیت اگر می خواهد درست جامعه را مدیریت کند و دچار مشکل نشود، باید این محورها را جلوی خودش بگذارد و مورد به مورد در جامعه پیاده کند. البته اینها لوازمی دارد و باید به لوازم آن هم ملتزم بود. اولینش این است که ما باید اسلام را درست معرفی کنیم. شما امروز ببینید چقدر در رابطه با معرفی اسلام و مبانی دینی مشکل داریم؟ گاهی از زبان من یک سخن می شنوند و از زبان فلان آقا یک سخن می شنوند. یعنی همین اسلام واحد را ما ده ها گونه به مردم معرفی می کنیم

قاضی عسکر تصریح کرد: یک اسلام با تحجر سازگار و اسلام انقلابی ضد تحجر است. از سوی دیگر شما می بینید که خود ائمه(ع) ما هم فرموده اند چیزهایی را به مردم نگویید که باعث نفرتشان از دین و رهبران دینی شود؛ مطالب را طوری بیان کنید که برای ما علاقه مند جذب کنید. همیشه توصیه امام همین بود و خودشان هم رعایت و مردم را هدایت می کردند.

وی افزود: شما الآن شرق و غرب عالم را بنگرید، چه چیزی برای ارائه به بشریت دارند؟! از مسیحی ها سؤال کنید که شما برای اداره زندگی بشر، نظام خانواده، محیط زیست و یا حقوق بشر چه چیزی دارید؟! اما وقتی به آغوش اسلام می آیید می بینید تمام موازین فقهی ما بیانگر همین ویژگی ها است. نکته دوم اینکه همیشه امام به «ساده زیستی» توصیه می کردند. برای اینکه روحانیت اگر بخواهد در نظام حکمرانی موفق باشد، باید رفاه را برای مردم بخواهد اما خودش مثل امامان و پیشوایان در فقر و محرومیت به سر ببرد. اگر مردم دیدند روحانی در رفاه است و اشرافی زندگی می کند، از او گریزان می شوند؛ حق هم دارند. چون در روایات خود ما است که اگر دیدید روحانی تمایل به دنیا و قدرت داشت، از او پرهیز کنید و کنار او نباشید.

تولیت آستان مقدس شاه عبدالعظیم تأکید کرد: چقدر در روایات ما «حب ریاست» مورد مذمت مورد نکوهش قرار گرفته است؟ چون کسی که دنبال ریاست می رود نمی تواند پیشوا و راهنمای خوبی برای مردم باشد؛ در صحنه های خطرناک لغزش پیدا می کند و جمع کثیری را هم دنبال خودش منحرف می کند.

وی اظهار داشت: خیلی ها آمدند و از امام خواستند که حسینیه جماران را سنگ مرر کنند و می گفتند خیلی ها به اینجا می آیند ولی امام اجازه ندادند. چون می خواستند ثابت کنند الآن بعد از 1400 سال می شود طبق شیوه امیرالمؤمنین(ع) حکومت دینی برپا و مردم را اداره کرد. تا آخر عمرشان هم دیدید یک خانه محقر در قم داشتند؛ که الآن در اختیار دفتر مقام معظم رهبری است؛ و مقداری فرش و لوازم خانه که ارثیه همسرشان بود. ثابت کردند که بعد از 1400 سال می شود با ساده زیستی زندگی کرد. اینها الگوهای ما در یک نظام حاکمیت اسلامی و حکمرانی اسلامی است.

قاضی عسکر افزود: بحث مهم دیگر «عالم به زمان بودن» است. امام همیشه آینده را می دید که بخشی مربوط به مقام معنوی و عرفانی امام و بخش دیگری مربوط به درایت ایشان بود. یک نمونه همان قضیه ای بود که در ماجرای مارکسیست ها اتفاق افتاد. یادم هست آن موقع شرایط ما در جبهه ها خیلی سخت بود و عده ای فکر کردند ما داریم شکست می خوریم. در اوج چنین حرکتی، دیدند امام برای مذاکره با گورباچف هیأتی را به شوروی فرستاد و نوشت که من صدای شکسته شدن استخوان های مارکسیست را می شنوم.

وی با تأکید بر اینکه امام جلوتر از زمان حرکت می کرد، گفت: در روایات ما آمده که اگر یک روحانی می خواهد در نظام حکمرانی موفق شود باید «عالم به زمان» باشد؛ دنیا را بشناسد و سیاست های دنیا را بداند؛ توطئه های مستکبران را بداند و اقتصاد بین المللی را بشناسد. من خواهش می کنم صحیفه امام را مکرر و با دقت بخوانید؛ واقعا اعتقاد دارم اندیشه های امام باید در مدارس و دانشگاه های ما تدریس شود.

تولیت آستان مقدس شاه عبدالعظیم افزود: نکته مهم دیگر «توجه به نسل جوان» است. همه اینها برگرفته از اسناد بالادستی دینی ما است که اگر ما می خواهیم در نظام حکمرانی موفق شویم باید روی نسل جوان سرمایه گذاری کنیم؛ نیازهای آنها را بشناسیم، پاسخ سؤالات  و شبهاتشان را بدهیم و ذهنیت اینها را برای امید به آینده فراهم کنیم. اگر این کار را نکنیم، قطعا گرفتار عکس العمل ها خواهیم شد و باید جوابگو باشیم.

وی با تأکید بر اینکه نمی شود جلوی اندیشه را گرفت، اظهار داشت: ما با زور نمی توانیم جلوی اندیشه را بگیریم؛ این مخفی می شود و تبعاتش برای جامعه خطرناک تر است. ابن ابی العوجاء زمان امام صادق(ع) در کنار مسجد علیه خدا حرف می زند. مفضل خیلی ناراحت و عصبانی شد؛ خدمت امام صادق(ع) عرض کرد که چه کار کنیم؟ امام فرمودند شما دینتان را حفظ کنید. گفت اجازه دارم بحث کنم؟ فرمود بحث برای حشام بن حکم است. اگر می خواهیم حکمرانی ما اسلامی باشد ناچار هستیم به این مسائل توجه کنیم.

قاضی عسکر افزود: قرآن رسما به ما می گوید «إِنَّ اللّهَ لاَ یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ» و یک جای دیگر می فرماید «وَ إِنْ عُدْتُمْ عُدْنَا»؛ یعنی شما برگردید ما هم بر می گردیم. حدود 18 مورد را در آیات و روایات پیدا کردم که ویرانگر یک جامعه دینی و اسلامی است. اگر رهبری با امیرالمؤمنین(ع) هم باشد همین اتفاقات می افتد. یکی از این مورد «سوء مدیریت» است. روایت رسما به ما می گوید «سُوءُ التَّدبیرِ سَبَبُ التَّدمیرِ»؛ یعنی سوء مدیریت باعث فروپاشی جامعه است. دومین مورد «اختلاف» است و می فرماید «اِخْتَلَفُوا فَهَلَکُوا»؛ اقوام گذشته به خاطر ایجاد اختلاف نابود شدند.

وی تأکید کرد: مورد سوم بحث «گناه» است؛ توسعه گناه در جامعه عامل فروپاشی است. وقتی گناه توسعه پیدا کرد، آن جامعه به سمت فروپاشی می رود. موارد دیگر هم هست که اگر فرصت کردید روی آنها کار کنید. از جمله اینکه امیرالمؤمنین(ع) قسم جلاله می خورد دارم می بینم روزی را که معاویه و سربازانش بر شما مسلط خواهند شد. چه اتفاقی افتاده است؟ «بمَعْصِیَتِکُمْ إِمَامَکُمْ فِی الْحَقِّ وَ طَاعَتِهِمْ إِمَامَهُمْ فِی الْبَاطِلِ». «بصَلَاحِهِمْ فِی بلَادهِمْ وَ فَسَادکُمْ». اینها قابل توجه است و اگر حواسمان به این چیزها نباشد به شدت آسیب می بینیم.

 حجت الاسلام و المسلمین سیدرضا اکرمی نیز در این نشست گفت: حضرت امام در سال 67 چند منشور دارد و یکی از پیام های مفصل و طولانی امام در سال 67 مربوط به حادثه حج و قطعنامه 598 است. هنوز ما نتوانسته ایم داستان قطعنامه 598 را تبیین، تحلیل و تعلیل کنیم؛ که چگونه امامی که خودش می گوید تا آخرین نفر و آخرین خانه، ناگهان قطعنامه را می پذیرد و «جام زهر» می شود. این را باید مطالعه، تحلیل و تعلیل کنیم.

عضو جامعه روحانیت مبارز یادآور شد: پیام دوم ایشان نامه پنج صفحه ای به گورباچف است. این را هم باید بررسی کنیم که چطور امام بعد از قطعنامه و این همه اوضاع و احوال بزرگی مثل آیت الله جوادی آملی، محمدجواد لاریجانی و خانم دباغ را بر می گزیند و مسئولیت می دهد که به مسکو بروند و این پیام را برسانند. در خصوص علت اینکه امام جلو را می دید، باورم این است که «وَ مَنْ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ یَهْدِ قَلْبَهُ وَاللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ». خدا الهام و القا می کند و یاد می دهد.

وی افزود: به امام گفتند شاه رفته و همه باتجربه ها، مصلحان و دلسوزان هم گفتند اوضاع ایران این طور است و  شما می گویید «اولین فرصت»؟ فرمود من به این جمع بندی رسیده ام که اینها می خواهند کاری کنند و منتظر زمان هستند؛ و من باید نگذارم این فرصت به آنها داده شود که کاری کنند؛ و آن کودتا بود. همه شما می دانید که روز 21 بهمن امام فرمود حکومت نظامی غیر قانونی است و جلوی کودتا را گرفتند.

وی اظهار داشت: یکی از پیام های حضرت امام همین «منشور روحانیت» است. به مراجع، مدرسین، طلاب و ائمه جمعه و جماعت یک پیام 20 صفحه ای می دهد. تمنا می کنم شما وقت بگذارید و مطالعه کنید و ببینید چقدر امام وقت گذاشته و اینها را ارائه کرده است؟ نگاه کنید امام به روز حرف می زند و یا صرفا حرف هایی برای تاریخ می گوید؟ منشور روحانیت را برای مراجع، طلاب، ائمه جمعه و جماعت و اساتید بخوانیم. عقل و حدیث جامعه طبیب و فقیه می خواهد. خداوند دو حجت ظاهری و باطنی قرار داده و حجت باطنی عقل است.

اکرمی تأکید کرد: من اگر بخواهم وضع موجود را نقد کنم، داخل آستین من پر است. برای اینکه متولد 21 هستم و دو کفه را می شناسم که چه بود و چه گرفتیم؛ و تا خواستیم حرکت کنیم آیا مانع نبود؟! خدای ناکرده نمی خواهم ماله بکشم و بگویم آنچه در جامعه ما می گذرد گل و بلبل است اما بینکم و بین الله ببینید در 44 سال بعد از انقلاب یک هفته گذاشتند شما آرام باشید؟! یک روز گذاشتند شما آرام باشید؟! شما فرصت و فراغت داشتید که بنشینید و بنویسید و بعد اجرا کنید؟! هنوز دو ماه نشده که ترور مطهری و قرنی و مفتح پیش آمد.

وی ادامه داد: الآن هم شما در شرایط جنگ هستید؛ اگر هشت سال جنگ نظامی داشتید، امروز جنگ ترکیبی دارید. ان شاء الله خودمان را فریب نمی دهیم و نمی خواهیم دیگری را هم فریب بدهیم. امروز خائن هوشیار است و به قدری دارد کار می کند که من گاهی نمی توانم بچه ام را اقناع کنم. من مؤمن به انقلاب و پدر شهید نمی توانم متوجه شوم که دنیا چیست. دلار به 60 هزار تومان می رسد و آقای امیرعبداللهیان یک سفر به ژنو می رود به 52 هزار تومان می رسد. چطور آدم باید اینها را بفهمند و تطبیق کند؟ «العالِمُ بِزَمانِهِ لا تَهجُمُ عَلَیهِ اللَّوابِس» خیلی مهم است. باید وقت گذاشت، روزنامه خواند، اخبار را گوش کرد و معلومات دشمن را شناخت.

عضو جامعه روحانیت مبارز یادآور شد: قرآن سخن دشمن را نقل می کند. امروز هم دشمن ماهواره و فضای مجازی دارد و نقل می کند؛ ما هم باید بشنویم و بعد ببینیم که این اشکالات و ایرادات و جواب ها چیست. شبهه سازی هایی که اخیرا هم مقام معظم رهبری در دیدار با خبرگان بیان کردند در طول تاریخ بوده، در کرسی های آزاد اندیشی اول صورت مسأله را روشن کنیم. من پنج دوره نماینده مجلس بوده ام؛ والله در سال های جنگ با استقراض 50 درصد از بودجه را می بستیم.

وی تأکید کرد: واقعا باید با آغوش باز به استقبال جوانان برویم؛ اول گوش بدهیم و بعد یادداشت کنیم و بعد اگر جواب داریم بدهیم و اگر نداریم بگوییم بیایند جواب بدهند. بنا نیست من آخوند همه جا خودم را متولی و قیّم و جوابگو بدانم؛ این مملکت وزرای اقتصاد، آموزش و پرورش، آموزش عالی، دفاع، جهاد و نفت دارد، با اصرار بخواهیم که آنها جواب بدهند. یکی از اشکالات ما این است که خودمان همه جا سینه سپر کرده ایم و کاری از دست ما بر نمی آید. من همین الآن روزی هشت ساعت مطالعه می کنم.

اکرمی اظهار داشت: حقایق، دقابق، لطایف، محکمات و اشاره در صحیفه امام هست؛ اما برای سال 67 است و الآن سال 1401 است. آن روز اگر جنگی بود فقط نظامی بود و الآن جنگ ترکیبی هست؛ ما واقعا باید جنگ ترکیبی را بشنویم و برای ما بازگو کنند تا ببینیم چه کار باید بکنیم. اگر کسی انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی، ولایت فقیه، قانون اساسی و مردم را قبول دارد شما او را خودی بدانید. کرسی های آزاد اندیشی و تبیینی که این همه رهبری روی آن اهتمام دارد، کجا است؟! آیا ائمه محترم جمعه هفتگی و یا ماهانه می نشینند با همدیگر راجع به حوادث زمان تحلیل کنند و بگویند جواب چیست؟! والله جواب دارد؛ به شرط اینکه من مطلع باشم.

وی گفت: من مرزدار هستم ولی باید حد و گلیم خودم را بشناسم و هرچه بلد نیستم را هم سؤال کنم تا صورت مسأله برای من روشن شود؛ خیال نکنم که همه بی خیال هستند و من با خیال هستم. نسبت به نظام و 200 هزار شهیدمان حساس باشیم. من عکس بچه ام را در هشت قالب چاپ کرده ام و هر روز نگاه می کنم که بدانم من مدیون خون این بچه هستم. ما نسبت به شهدا، جانبازان و انقلاب احساس دین می کنیم؟! با اینکه همه ما و در همه حال مدیون هستیم.

عضو جامعه روحانیت مبارز در پایان گفت: من پیشنهاد می کنم منشورهای و وصیتنامه امام را جداگانه چاپ کنیم. این آینه را جلو بگیریم و با همدیگر مباحثه کنیم. واقعا باید در دانشگاه ها، حوزه ها و مدارس واحد درسی شود و ابعاد گوناگون آن تبیین، تحلیل و توضیح شود و ان شاء الله بتوانیم به آنچه وظیفه و مسئولیت ما است برسیم.