حسن بن علی بن محمد (ع) مشهور به امام حسن عسکری، (۲۳۲ -۲۶۰ق) یازدهمین امام شیعیان اثنی عشری اند که به مدت ۶ سال امامت شیعیان را بر عهده داشتند. ایشان فرزند امام هادی (ع) و پدر امام زمان (عج) است.

مشهورترین لقب ایشان، عسکری است که به اقامت اجباریشان در سامرا اشاره دارد. ایشان در سامرا تحت مراقبت حکومت قرار داشتند و برای فعالیتهای خود با محدودیت روبرو بودند. وجود مبارک امام حسن عسگری برای دولت وقت خطرناک بود به همین دلیل مأمون حضرت را محبوس کرده و مورد آزار و اذیت قرار دادند امام خمینی در این زمینه می فرمایند:

آنها از باب اینکه می دیدند این خطرناک است برای دولت خطرناک است، برای قدرتها اینها خطرناک بوده اند برای اینها؛ از این جهت، این طور شد که آنها را حبس کردند، کشتند، [اذیت] کردند، تبعید کردند.

می گویند مردیکه [1] از [مدینه] بر می دارد امام- علیه السلام - را می آورد در اینجا، یا حضرت عسکری را در سامرا چندین سال نگه می دارد و تحت فشار و در نظام، در عَسْکر ... در جُند ایشان را نگه می دارد و محبوس است امام- علیه السلام- در آنجا. این از باب این [بود] که نماز می خواست بخواند؟ خوب ...، خود آنها هم نماز می خواندند، به نماز چه کار داشتند؟ چون امام- علیه السلام- پسر پیغمبر بود، آن وقت پسر پیغمبر خیلی هم [مورد احترام بود]؛ اگر پسر پیغمبر سر جای خودش می نشست و کار نداشت به مردم، چیزی نبود؛ اما آنها گاهی به اشاره آنها ... (چون موردی بود که اگر می فهمیدند، ریشه اینها را می کندند) در ظاهر وقتی که یکی از این هاشمیون قیام می کردند بر ضد حکومتها؛ در ظاهر اینها یک انتقاد صوری هم از آن می کردند، لیکن با دست اینها بود. اینها آنها را وادار می کردند به اینکه این کار را بکنند.   (صحیفه امام؛ ج 4، ص: 21 - 22)

امام عسکری از طریق نمایندگان خود و نیز از راه نامه نگاری، با شیعیان ارتباط داشتند. عثمان بن سعید، نخستین نایب خاص امام زمان (عج)، از نمایندگان خاص ایشان نیز به شمار می رفت.

امام حسن عسکری در هشتم ربیع الاول سال ۲۶۰ق، در ۲۸ سالگی در سامرا به شهادت رسیدند و در کنار مرقد پدرش دفن شدند. مدفن آن دو بزرگوار به حرم عسکریین مشهور است و از زیارتگاههای شیعیان در عراق به شمار می آید.