گروه عرفان اسلامی پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، با تأکید بر اینکه توجه امام از آغاز انقلاب روی «قیام لله» و «بیداری دل» است، گفت: بیان بعضی از صحبت‌ها و دستورات امام فقط در یک بخش خلاصه می‌شود. مثلا امام به عفت عمومی جامعه خیلی تذکر می‌دادند و معتقد بودند که یک جامعه انسانی باید عفیف باشد؛ اما متأسفانه برداشتی که از این صحبت امام شد، فقط بعضی مصادیق را بیان می‌کردند؛ انگار عفت عمومی فقط حجاب خانم‌ها است، البته این هم هست، اما چیزهای بسیار دیگری وجود دارد که من فکر می‌کنم اگر به توصیه امام در خصوص توسعه همه جوانب عمل کرده بودیم، اصلا مسأله حجاب مطرح نمی‌شد؛ بلکه خودش یک امر پذیرفته می‌شد که خانم‌ها این حجاب را با جان و دل بپذیرند.

 دکتر فاطمه طباطبایی طی سخنانی در تجدید میثاق بانوان فعال فرهنگی با امام خمینی(س)، گفت: نکته مهمی که خیلی به نظر من اهمیت دارد و لازم هست که به آن توجه کنیم، آیه‌ای است که امام خمینی(س) در آغاز انقلاب به آن تمسک می‌جستند و برداشت عرفانی که از این آیه داشتند، می‌تواند همچنان راهنمای ما باشد و ما را هدایت کند. ایشان این آیه را می‌خواندند و در صحیفه هم هست و بارها به آن اشاره کرده‌اند که «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَ فُرَادَى»؛ و شاید اساس انقلاب اسلامی را هم از این آیه بهره گرفتند و نوربخش حرکتشان بود.

چیزی که باعث می‌شود ما از حوزه حیوانیت وارد حوزه انسانیت شویم، «بیداری دل» است

مدیر گروه عرفان اسلامی پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، افزود: هرکسی از این آیه تعاریف و استنباطی دارد اما امام یک معنای عرفانی از این آیه برگرفتند. اهل معرفت قیام لله را یقظه و بیداری می‌دانند. منظوری بیداری چشم سر نیست؛ بیداری قلب و دل است. وقتی دل بیدار شد، اساسا این موجود «انسان» می‌شود. یعنی با نور بیداری که در دلش می‌تابد، این موجود از ساحت حیوانیت به حوزه انسانیت ورود پیدا می‎کند. ما مانند حیوانات می‌خوریم و می‌خوابیم و تشکیل زندگی می‌دهیم، اما چیزی که باعث می‌شود ما از حوزه حیوانیت وارد حوزه انسانیت شویم، «بیداری دل» است. یعنی بیداری دل آغاز سیر انسانی ما است و ما را کمک می‌کند که راه و روش را بفهمیم، مسیر را تشخیص بدهیم، خودمان را بشناسیم، ببینیم کجا هستیم و کجا باید باشیم.

همواره باید در بیداری دلمان بکوشیم

وی با تأکید بر اینکه ما همواره باید در بیداری دلمان بکوشیم، اظهار داشت: ما یک صفات ذاتی و یک صفات عارضی داریم. صفات ذاتی ما آن کمالات الهی است که خداوند در وجود ما قرار داده و ما با شکوفایی آن استعدادها می‌توانیم جانشین خداوند باشیم و خودمان و جامعه را اصلاح کنیم؛ و جامعه ما انسانی شود. این بر می‌گردد به باوری که امام درباره انسان داشتند و این خیلی نکته مهمی است که ببینیم پیش‌فرض امام راجع به انسان چیست. انسان هم زن و مرد ندارد و در این جهت زن و مرد یکسان هستند. در صفات ذاتی، انسان گوهری است که خداوند کمالاتی را در وجودش نهفته و از روح خودش در این وجود دمیده است. اما این نفخه ربوبی را وقتی استنشمام می‌کنیم که بیدار شده باشیم. وقتی که ذائقه قلبی ما، گوش، چشم و حس قلبی ما بیدار شده باشد.

دکتر طباطبایی یادآور شد: همه ما گرفتار حجاب‌هایی هستیم که از بعضی آنها ناگزیر هستیم. ولی ما گرفتار تارهایی هستیم که در خود تنیده‌ایم و درون آن سیر می‌کنیم. گرفتار عقاید خرافی، تعصبات و موهوماتی هستیم که همه می‌دانیم و نیازی به اثبات ندارد. همه ما گرفتار یک سری مسائلی هستیم که آنها نمی‌گذارد هویت ذاتی و صفت ذاتی خودمان را بشناسیم. وقتی ما بتوانیم از این حجاب‌ها رها شویم؛ آن وقت می‌توانیم خودمان را بشناسیم و بفهمیم که چه گوهر ارزشمندی داریم و خودمان را ارزان نمی‌فروشیم و استقلال خودمان را حفظ می‌کنیم.

نگاه امام به زن از این جهت که انسان است، تفاوتی با مرد ندارد

وی تأکید کرد: نگاه امام به زن از این جهت که انسان است، تفاوتی با مرد ندارد. می‌گویند نفس ناطقه انسانی سایه خداوند است. خداوند حد و حدود و تعین ندارد؛ پس انسانی هم که سایه و ظل خداوند است، حد ندارد و می‌تواند بیکران باشد؛ اما گرفتار یک سری تعینات است. اگر این تعینات را بشکند، می‌تواند جانشین خداوند شود و ظاهر کننده صفات الهی باشد. هرکس انسان را ببیند یاد خدا بیفتد؛ و به طریق اولا هرکس جامعه انسانی را ببیند، یاد جامعه توحیدی بیفتد. بنابراین، انسان چنین جایگاهی دارد که بیکران است، اما نکته جالب اینجا است که به تعبیر امام، انسان با دو صفت «ظلومی» و «جهولی» می‌تواند این مدال را به دست بیاورد و ولایت و امانت الهی را بر دوش بگیرد.

مدیر گروه عرفان اسلامی پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، تصریح کرد: این دو صفت ظلومی و جهولی خیلی مهم است؛ یعنی دو ویژگی انسان است. «مصباح‌الهدایه» کتابی بسیار ارزشمند است که امام در سن 28 سالگی در حوزه عرفان نظری نوشتند و آنجا مطرح می‌کنند که انسان با صفت ظلومی از همه حدودها تجاوز می‌کند و همه حدها و تعینات را می‌شکند؛ و نسبت به ماسوا جاهل می‌شود؛ یعنی می‌فهمد که ماسوا وجود استقلالی ندارند و هرچه هست از او است. خیلی شنیده‌اید و به آثار امام هم مراجعه کنید می‌بینید که چقدر از واژه «هیچ» استفاده می‌کردند. یعنی می‌توانند به این مرحله برسند که بدانند غیر از خداوند چیزی وجود استقلالی ندارد؛ اگر هست از او است و به واسطه او است.

امام می‌فرمودند سعادتمندی انسان در پی «بیداری» و «قیام لله» است

وی افزود: بنابراین، راه اینکه خودمان را بشناسیم این است که بیدار شویم و به فطرت خودمان توجه کنیم. این چیزی بود که امام تلاش کردند و به پیروانشان آموختند و در هر زمینه‌ای به این نکته اشاره کردند. چون می‌خواستند پیروانشان جزء گروه لایعلمون نباشند؛ خودشان، خدایشان، اهمیت خودشان و وظیفه خودشان را بشناسند و در آن مسیر گام بردارند. امام می‌فرمودند، سعادتمندی انسان در پی این «بیداری» و «قیام لله» است. از این جهت امام روی قیام لله تأکید می‌کردند و این قیام لله هم آن طور نیست که حتما باید کار در مساجد یا حوزه‌های علمیه باشد؛ هرکس در هر جایی که هست، اگر برای خدا و خالصانه باشد، آن کار قیام لله و موجب بیداری قلب و سعادتمندی است.

دکتر طباطبایی ادامه داد: اگر انسان نفخه ربوبی را استشمام کند، آن وقت سخن خداوند را هم می‌فهمد که می‌فرماید از رگ گردن به ما نزدیک‌تر و همیشه همنشین او است. وقتی که من قلبم بیدار باشد و او را یاد کنم، خدا هم همنشین من خواهد بود. اگر ما اینها را نمی‌فهمیم، پیدا است که آن بیداری قلب را کم داریم. بنابراین، توجه امام از آغاز انقلاب روی «قیام لله» و «بیداری دل» است و هرکسی از این بیداری بهره ببرد، این پیام همیشگی و جاودانه است و مربوط به یک زمان نیست. همیشه ما باید تلاش کنیم تا دلمان بیدار باشد و حقایق را ببینیم.

وی ادامه داد: اگر ما شاخصی بخواهیم که عملی که انجام می‌دهیم آیا قیام لله هست؟ شاخص قشنگی را امام مطرح می‌کنند و می‌گویند به کارهایمان نگاه کنیم، اگر حسد، کینه‌ورزی، هتک حرمت و چیزهایی را دارد که همه می‌دانیم، بدانیم که قیام ما لله نیست و برای شیطان است. اما اگر دیدیم که رفتار و گفتار ما مهرورزی، محبت، ایثار، گذشت، عدالتخواهی و مسئولیت‌پذیری است، بدانیم که این قیام ما لله است؛ و ان شاء الله خدا دستگیر ما باشد و ما بتوانیم در پی این قیام لله سعادتمند شویم.

امام در سخنرانی‌ها خیلی اشاره می‌کردند کشوری که الآن به دست ما رسیده، خرابه‌ای بیشتر نیست و همه باید کمک کنند تا آن را آباد کنیم

عروس امام خمینی(س) در بخش دیگری از سخنان خود گفت: اول انقلاب که ما به قم رفتیم و امام فکر می‌کردند کارهای اجرایی را به دولتمردان سپرده‌اند و خودشان هم برای درس و تدریس و فقاهت به قم رفته‌اند و تصور ما هم همین بود که در قم به خانه قبلی خودمان بر می‌گردیم و ساکن می‌شویم. از این جهت با دوستانم تصمیم گرفتیم که یک مؤسسه فرهنگی تأسیس کنیم. چون امام در سخنرانی‌ها خیلی اشاره می‌کردند کشوری که الآن به دست ما رسیده، خرابه‌ای بیشتر نیست و اگر بخواهد آباد شود که باید آبادش کنیم، در اختیار دولت تنها نیست و همه باید کمک کنند تا خرابه‌ای که به ما ارث رسیده را آباد کنیم. از این جهت ما هم به فکر افتادیم که در حد خودمان کاری انجام بدهیم و با گروهی از دوستان یک مؤسسه فرهنگی را تشکیل دادیم.

گروه عرفان اسلامی پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، با تأکید بر اینکه توجه امام از آغاز انقلاب روی «قیام لله» و «بیداری دل» است، گفت: بیان بعضی از صحبت‌ها و دستورات امام فقط در یک بخش خلاصه می‌شود. مثلا امام به عفت عمومی جامعه خیلی تذکر می‌دادند و معتقد بودند که یک جامعه انسانی باید عفیف باشد؛ اما متأسفانه برداشتی که از این صحبت امام شد، فقط بعضی مصادیق را بیان می‌کردند؛ انگار عفت عمومی فقط حجاب خانم‌ها است، البته این هم هست، اما چیزهای بسیار دیگری وجود دارد که من فکر می‌کنم اگر به توصیه امام در خصوص توسعه همه جوانب عمل کرده بودیم، اصلا مسأله حجاب مطرح نمی‌شد؛ بلکه خودش یک امر پذیرفته می‌شد که خانم‌ها این حجاب را با جان و دل بپذیرند.

 دکتر فاطمه طباطبایی طی سخنانی در تجدید میثاق بانوان فعال فرهنگی با امام خمینی(س)، گفت: نکته مهمی که خیلی به نظر من اهمیت دارد و لازم هست که به آن توجه کنیم، آیه‌ای است که امام خمینی(س) در آغاز انقلاب به آن تمسک می‌جستند و برداشت عرفانی که از این آیه داشتند، می‌تواند همچنان راهنمای ما باشد و ما را هدایت کند. ایشان این آیه را می‌خواندند و در صحیفه هم هست و بارها به آن اشاره کرده‌اند که «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَ فُرَادَى»؛ و شاید اساس انقلاب اسلامی را هم از این آیه بهره گرفتند و نوربخش حرکتشان بود.

چیزی که باعث می‌شود ما از حوزه حیوانیت وارد حوزه انسانیت شویم، «بیداری دل» است

مدیر گروه عرفان اسلامی پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، افزود: هرکسی از این آیه تعاریف و استنباطی دارد اما امام یک معنای عرفانی از این آیه برگرفتند. اهل معرفت قیام لله را یقظه و بیداری می‌دانند. منظوری بیداری چشم سر نیست؛ بیداری قلب و دل است. وقتی دل بیدار شد، اساسا این موجود «انسان» می‌شود. یعنی با نور بیداری که در دلش می‌تابد، این موجود از ساحت حیوانیت به حوزه انسانیت ورود پیدا می‎کند. ما مانند حیوانات می‌خوریم و می‌خوابیم و تشکیل زندگی می‌دهیم، اما چیزی که باعث می‌شود ما از حوزه حیوانیت وارد حوزه انسانیت شویم، «بیداری دل» است. یعنی بیداری دل آغاز سیر انسانی ما است و ما را کمک می‌کند که راه و روش را بفهمیم، مسیر را تشخیص بدهیم، خودمان را بشناسیم، ببینیم کجا هستیم و کجا باید باشیم.

همواره باید در بیداری دلمان بکوشیم

وی با تأکید بر اینکه ما همواره باید در بیداری دلمان بکوشیم، اظهار داشت: ما یک صفات ذاتی و یک صفات عارضی داریم. صفات ذاتی ما آن کمالات الهی است که خداوند در وجود ما قرار داده و ما با شکوفایی آن استعدادها می‌توانیم جانشین خداوند باشیم و خودمان و جامعه را اصلاح کنیم؛ و جامعه ما انسانی شود. این بر می‌گردد به باوری که امام درباره انسان داشتند و این خیلی نکته مهمی است که ببینیم پیش‌فرض امام راجع به انسان چیست. انسان هم زن و مرد ندارد و در این جهت زن و مرد یکسان هستند. در صفات ذاتی، انسان گوهری است که خداوند کمالاتی را در وجودش نهفته و از روح خودش در این وجود دمیده است. اما این نفخه ربوبی را وقتی استنشمام می‌کنیم که بیدار شده باشیم. وقتی که ذائقه قلبی ما، گوش، چشم و حس قلبی ما بیدار شده باشد.

دکتر طباطبایی یادآور شد: همه ما گرفتار حجاب‌هایی هستیم که از بعضی آنها ناگزیر هستیم. ولی ما گرفتار تارهایی هستیم که در خود تنیده‌ایم و درون آن سیر می‌کنیم. گرفتار عقاید خرافی، تعصبات و موهوماتی هستیم که همه می‌دانیم و نیازی به اثبات ندارد. همه ما گرفتار یک سری مسائلی هستیم که آنها نمی‌گذارد هویت ذاتی و صفت ذاتی خودمان را بشناسیم. وقتی ما بتوانیم از این حجاب‌ها رها شویم؛ آن وقت می‌توانیم خودمان را بشناسیم و بفهمیم که چه گوهر ارزشمندی داریم و خودمان را ارزان نمی‌فروشیم و استقلال خودمان را حفظ می‌کنیم.

نگاه امام به زن از این جهت که انسان است، تفاوتی با مرد ندارد

وی تأکید کرد: نگاه امام به زن از این جهت که انسان است، تفاوتی با مرد ندارد. می‌گویند نفس ناطقه انسانی سایه خداوند است. خداوند حد و حدود و تعین ندارد؛ پس انسانی هم که سایه و ظل خداوند است، حد ندارد و می‌تواند بیکران باشد؛ اما گرفتار یک سری تعینات است. اگر این تعینات را بشکند، می‌تواند جانشین خداوند شود و ظاهر کننده صفات الهی باشد. هرکس انسان را ببیند یاد خدا بیفتد؛ و به طریق اولا هرکس جامعه انسانی را ببیند، یاد جامعه توحیدی بیفتد. بنابراین، انسان چنین جایگاهی دارد که بیکران است، اما نکته جالب اینجا است که به تعبیر امام، انسان با دو صفت «ظلومی» و «جهولی» می‌تواند این مدال را به دست بیاورد و ولایت و امانت الهی را بر دوش بگیرد.

مدیر گروه عرفان اسلامی پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، تصریح کرد: این دو صفت ظلومی و جهولی خیلی مهم است؛ یعنی دو ویژگی انسان است. «مصباح‌الهدایه» کتابی بسیار ارزشمند است که امام در سن 28 سالگی در حوزه عرفان نظری نوشتند و آنجا مطرح می‌کنند که انسان با صفت ظلومی از همه حدودها تجاوز می‌کند و همه حدها و تعینات را می‌شکند؛ و نسبت به ماسوا جاهل می‌شود؛ یعنی می‌فهمد که ماسوا وجود استقلالی ندارند و هرچه هست از او است. خیلی شنیده‌اید و به آثار امام هم مراجعه کنید می‌بینید که چقدر از واژه «هیچ» استفاده می‌کردند. یعنی می‌توانند به این مرحله برسند که بدانند غیر از خداوند چیزی وجود استقلالی ندارد؛ اگر هست از او است و به واسطه او است.

امام می‌فرمودند سعادتمندی انسان در پی «بیداری» و «قیام لله» است

وی افزود: بنابراین، راه اینکه خودمان را بشناسیم این است که بیدار شویم و به فطرت خودمان توجه کنیم. این چیزی بود که امام تلاش کردند و به پیروانشان آموختند و در هر زمینه‌ای به این نکته اشاره کردند. چون می‌خواستند پیروانشان جزء گروه لایعلمون نباشند؛ خودشان، خدایشان، اهمیت خودشان و وظیفه خودشان را بشناسند و در آن مسیر گام بردارند. امام می‌فرمودند، سعادتمندی انسان در پی این «بیداری» و «قیام لله» است. از این جهت امام روی قیام لله تأکید می‌کردند و این قیام لله هم آن طور نیست که حتما باید کار در مساجد یا حوزه‌های علمیه باشد؛ هرکس در هر جایی که هست، اگر برای خدا و خالصانه باشد، آن کار قیام لله و موجب بیداری قلب و سعادتمندی است.

دکتر طباطبایی ادامه داد: اگر انسان نفخه ربوبی را استشمام کند، آن وقت سخن خداوند را هم می‌فهمد که می‌فرماید از رگ گردن به ما نزدیک‌تر و همیشه همنشین او است. وقتی که من قلبم بیدار باشد و او را یاد کنم، خدا هم همنشین من خواهد بود. اگر ما اینها را نمی‌فهمیم، پیدا است که آن بیداری قلب را کم داریم. بنابراین، توجه امام از آغاز انقلاب روی «قیام لله» و «بیداری دل» است و هرکسی از این بیداری بهره ببرد، این پیام همیشگی و جاودانه است و مربوط به یک زمان نیست. همیشه ما باید تلاش کنیم تا دلمان بیدار باشد و حقایق را ببینیم.

وی ادامه داد: اگر ما شاخصی بخواهیم که عملی که انجام می‌دهیم آیا قیام لله هست؟ شاخص قشنگی را امام مطرح می‌کنند و می‌گویند به کارهایمان نگاه کنیم، اگر حسد، کینه‌ورزی، هتک حرمت و چیزهایی را دارد که همه می‌دانیم، بدانیم که قیام ما لله نیست و برای شیطان است. اما اگر دیدیم که رفتار و گفتار ما مهرورزی، محبت، ایثار، گذشت، عدالتخواهی و مسئولیت‌پذیری است، بدانیم که این قیام ما لله است؛ و ان شاء الله خدا دستگیر ما باشد و ما بتوانیم در پی این قیام لله سعادتمند شویم.

امام در سخنرانی‌ها خیلی اشاره می‌کردند کشوری که الآن به دست ما رسیده، خرابه‌ای بیشتر نیست و همه باید کمک کنند تا آن را آباد کنیم

عروس امام خمینی(س) در بخش دیگری از سخنان خود گفت: اول انقلاب که ما به قم رفتیم و امام فکر می‌کردند کارهای اجرایی را به دولتمردان سپرده‌اند و خودشان هم برای درس و تدریس و فقاهت به قم رفته‌اند و تصور ما هم همین بود که در قم به خانه قبلی خودمان بر می‌گردیم و ساکن می‌شویم. از این جهت با دوستانم تصمیم گرفتیم که یک مؤسسه فرهنگی تأسیس کنیم. چون امام در سخنرانی‌ها خیلی اشاره می‌کردند کشوری که الآن به دست ما رسیده، خرابه‌ای بیشتر نیست و اگر بخواهد آباد شود که باید آبادش کنیم، در اختیار دولت تنها نیست و همه باید کمک کنند تا خرابه‌ای که به ما ارث رسیده را آباد کنیم. از این جهت ما هم به فکر افتادیم که در حد خودمان کاری انجام بدهیم و با گروهی از دوستان یک مؤسسه فرهنگی را تشکیل دادیم.

امام گفتند، «فرهنگ« سایه نبوت است

وی ادامه داد: یک نکته‌ای را امام در سخنرانی گفتند که خیلی برای من و دوستان فرهنگی اهمیت داشت. امام گفتند که «فرهنگ» سایه نبوت است و رسالت فرهنگیان همان رسالتی است که انبیاء داشتند. این خیلی برای من و دوستانم مهم بود که رسالت انبیاء چیست. طبیعتا رسالت انبیاء رساندن به توحید است؛ اما توسعه همه جانبه به انسان دادن و تقویت انسان در بُعد روح و جسم است؛ همه ابعاد وجودی انسان و همه آنچه که برای رشد و شکوفایی انسان لازم هست را دیدن و مطرح کردن و تنها به یک قسمت نپرداختن است. ما متوجه شدیم که رسالت بسیار سنگینی را داریم.

امام به عفت عمومی جامعه خیلی تذکر می‌دادند و معتقد بودند که یک جامعه انسانی باید عفیف باشد

دکتر طباطبایی افزود: الآن هم همین طور است و ما گاهی خلأ آن را در جامعه می‌فهمیم. خلأ این که بیان بعضی از صحبت‌ها و دستورات امام فقط در یک بخش خلاصه می‌شود. مثلا امام به عفت عمومی جامعه خیلی تذکر می‌دادند و معتقد بودند که یک جامعه انسانی باید عفیف باشد؛ اما متأسفانه برداشتی که از این صحبت امام شد، فقط بعضی مصادیق را بیان می‌کردند؛ انگار عفت عمومی فقط حجاب خانم‌ها است، البته این هم هست، اما چیزهای بسیار دیگری وجود دارد که من فکر می‌کنم اگر به توصیه امام در خصوص توسعه همه جوانب عمل کرده بودیم، اصلا مسأله حجاب مطرح نمی‌شد؛ بلکه خودش یک امر پذیرفته می‌شد که خانم‌ها این حجاب را با جان و دل بپذیرند.

اگر می‌خواهیم کار فرهنگی کنیم، اول باید قلبی مهربان داشته باشیم

وی تأکید کرد: الآن هم به نظر من کار فرهنگی این است که ببینیم انبیاء چه کردند. اول مهرورزی با افراد است؛ خود خداوند اول رحمان و رحیم بودنش را مطرح می‌کند و بعد دستور می‌دهد. اگر می‌خواهیم کار فرهنگی کنیم، اول باید قلبی مهربان داشته باشیم و آنچه از ما صادر می‌شود محبت و دلسوزی باشد؛ اگر محبت و دلسوزی بود، حرف ما هم پذیرفته می‌شود و اگر نبود، ان قلت‌هایی روی آن می‌آورند و بی‌تأثیر می‌شود. بنابراین، یکی از بهترین کتاب‌هایی که من فکر می‌کنم به عنوان فرهنگی باید به آن توجه کنید، «شرح جنود عقل و جهل» امام است. امام آنجا می‌فرمایند که چه صفاتی ظهور عقل و عقلانیت و چه صفاتی ظهور جهل است و طبیعتا اگر رفتار ما عاقلانه، خردمندانه و مهرورزانه باشد، تأثیر می‌کند و اگر نه، نه تنها بی‌تأثیر است بلکه تأثیر منفی دارد.