رئیس مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) با تأکید بر اینکه عاشورا همچنان ظرفیت زنده ماندن و جریان‌سازی دارد، گفت: عاشورا ترکیبی از مظلومیت و عظمت توأم است. یعنی در این حادثه همه اتفاقات در ظرفی قرار می‌گیرد و به وقوع می‌پیوندد که شما می‌توانید از آن الگوبرداری کنید. در آن شهادت، کتک خوردن، تشنگی و رفتارهای اخلاقی مثل جوانمردی، فتوت، ایثارگری، شجاعت و تهوّر در عین تدبیر هست. یعنی شجاعت در عین توجه به مصلحت‌ها جزء ویژگی‌های ممتاز عاشورا و قابل الگوبرداری است.

حجت‌الاسلام و المسلمین علی کمساری طی سخنانی در مراسم عزاداری کارکنان مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) به مناسبت دهه اول محرم در حسینیه جماران، گفت: یکی از مسائلی که پیرامون حادثه عاشورا بسیار حائز اهمیت است و من امروز می‌خواهم به طرح آن بپردازم، مسأله «عاشورا و انسان امروز» است. به هر حال حادثه عاشورا نزدیک 1400 سال پیش در یک جغرافیای خاص و یک ظرف زمانی محدود اتفاق افتاد و یک ظهر تا غروب این حادثه اتفاق افتاد. دستگاه تبلیغاتی و سیاسی بنی امیه تلاش کرد و ابزارهای مختلف جنگ روانی را در اختیار گرفت تا این حادثه انعکاس هم پیدا نکند.

رئیس مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) افزود: زهر چشمی از مهمترین مخالف سیاسی بنی امیه گرفته شد که او و خاندان و همه هستی‌اش را در نیم روز قلع و قمع کردند و هیچ اثری از آنها باقی نماند؛ جز 80 و چند زن و بچه که آنها را هم با بدترین وضع به اسارت بردند و در منزلگاه‌های مختلف از کربلا تا کوفه و از کوفه تا شام تحقیر کردند. آنها تلاش داشتند که این حادثه در نطفه خفه شود، اما این حادثه چه ویژگی‌هایی داشت که نه تنها فراموش نشد و مشابه دیگر حادثه‌هایی که در دنیا رخ داده، همچنان ظرفیت زنده ماندن و جریان‌سازی دارد؟

وی تصریح کرد: معمولا رخدادهای تاریخی در عصر و مکانی اتفاق می‌افتند و تمام می‌شوند. اما عاشورا حادثه‌ای بود که نه تنها از زنده ماندن و پویایی آن کاسته نشد، بلکه روز به روز بر عظمت، جلالت و زنده بودن آن افزوده شد؛ بر خلاف همه وقایع تاریخی این حادثه ظرفیتی دارد که همچنان می‌تواند خلق کند. مثل بعثت پیامبر(ص) که یک نقطه عطف تاریخی است و یک حادثه معمولی نیست و از آن هم نمی‌توان گذشت. بعضی شخصیت‌ها هم این طور هستند؛ امیرالمؤمنین(ع) یک شخصیت مجمع الفضائل و چند وجهی است و از هر جهت که به او نگاه کنیم قابلیت بهره‌برداری دارد.

کمساری یادآور شد: حضرت امام هم تعبیری داشتند که هرکس به وجهی از شخصیت ورزشکاران، جوانمردان، عرفا، علما، شجاعان و جنگ‌آوران توجه و از آن الگوبرداری می‌کند. این ویژگی عاشورا است که در واقع یک رخداد تاریخی جریان‌ساز و یک لحظه ناب و نادر تاریخی است.

وی اظهار داشت: یکی از وجوه جدی که موجب ماندگاری و جریان‌سازی روز عاشورا شد وجه الهی، غیبی و معنوی آن است. ما نمی‌توانیم در تفسیر یک متن دینی از این وجوه غفلت کنیم. خدا حرارتی را در قلب‌های مؤمنین قرار داده که تا ابد نه تنها سرد نمی‌شود، بلکه این عشق روز به روز شعله‌ورتر می‌شود.

رئیس مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) افزود: من فکر می‌کنم یکی از وجوهی که حادثه عاشورا دارد این است که ترکیبی از «اصالت» و «حضور در زمان» است. به هر حال حادثه عاشورا یک حادثه تاریخی است و در یک ظرف زمانی و مکانی خاص اتفاق افتاده و ویژگی‌های عصری خودش را هم دارد. ممکن است بعضا این ویژگی‌های عصری قابل انتقال به زمان‌های بعد هم نباشد. اما همزمان عاشورا در زمان هم حضور دارد.

وی تصریح کرد: یعنی هم یک اصالت عصری و هم یک ویژگی زمانی دارد؛ که می‌تواند در زمان‌های مختلف طرح شود و آثار خودش را به جا بگذارد. در واقع عاشورا حادثه‌ای است که از وجوه مختلفش می‌شود برداشت‌های هر زمان را داشت.

کمساری گفت: ویژگی دوم عاشورا لااقل در میان حوادثی که در اسلام به وقوع پیوسته این است که یک واقعیت بسیار جدی و ممتاز الگوبرداری دارد. یعنی وجوه الگوبرداری از عاشورا تقریبا در بین بقیه ائمه ما به این وجه از امتیاز و برجستگی وجود ندارد. البته پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) استثناء هستند. به اعتقاد من دو دلیل دارد. یکی این است که ما به دلیل محدودیت‌های ظرف وجودی خیلی کم می‌توانیم از ظرفیت‌های فرازمینی اهل بیت(ع) الگوبرداری کنیم. اما وجوه زمینی عاشورا خیلی زیاد است و لذا خیلی می‌تواند قابل الگوبرداری باشد.

وی تصریح کرد: عاشورا ترکیبی از مظلومیت و عظمت توأم است. یعنی در این حادثه همه اتفاقات در ظرفی قرار می‌گیرد و به وقوع می‌پیوندد که شما می‌توانید از آن الگوبرداری کنید. در آن شهادت، کتک خوردن، تشنگی و رفتارهای اخلاقی مثل جوانمردی، فتوت، ایثارگری، شجاعت و تهوّر در عین تدبیر هست. یعنی شجاعت در عین توجه به مصلحت‌ها جزء ویژگی‌های ممتاز عاشورا و قابل الگوبرداری است.

رئیس مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) یادآور شد: در جهان بعد از حادثه عاشورا اتفاقات متعددی رخ داد که ریشه در عاشورا داشت و رهبران و اجزاء آن اتفاقات به امام حسین(ع) تأسی کردند. یکی از وجوه الگوبرداری این است که اتفاقا امام حسین(ع) به گونه‌ای گفته و رفتار کرده که جامعه بتواند از او الگوبرداری کند. مثلا وقتی از ایشان برای یزید بیعت خواستند گفت، همه هویت اسلام با ما بوده و آن وقت ما به بیعت با کسی دعوت می‌کنید که فاسق است و علنا تظاهر به فسق و فجور و گناه می‌کند؟ جمله تاریخی اینجا است که «مثل من حسین(ع) با مثل یزید بیعت نخواهد کرد».

وی تأکید کرد: این امر جریان‌ساز است و به همه آزادگان جهان الگو می‌دهد که اگر یک وقتی بین گناه و فسق و فجور با پاکی و حق و حقیقت تخاصمی رخ داد، حق نمی‌تواند کنار باطل جمع شود و بیعت کند. لذا گاندی می‌گوید من از حسین بن علی(ع) شیعیان الگو گرفتم. امام، خود ما مگر غیر از تأسی به امام حسین(ع) کاری کرد؟! لحظه به لحظه قیام و رهبری امام از خرداد 42 تا روزی که انقلاب به پیروزی رسید و در طول هشت سال دفاع مقدس، تأسی به امام حسین(ع) و نهضت عاشورا است.

کمساری ادامه داد: امام فرمود «این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است». فقط شور محرم و گریه برای امام حسین(ع) عامل زنده ماندن نیست و بلکه تأسی به رفتارهای امام حسین(ع) انقلاب ما را زنده نگه داشت. هر جوانی که جلوی گلوله رفت، به علی اکبر(ع) تأسی کرد. این است که قدرت مولد بودن به قیام امام حسین(ع) می‌دهد.

وی یادآور شد: امام حسین(ع) را در ساعات آخر هم دعوت به صلح و سازش کردند و فرمود من را بین دوراهی عزت و ذلت مخیر کرده‌اند اما «هَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّة». این درس آزادگی و تسلیم نشدن در برابر زر و زور و تزویر است. وقتی از همه طرف به امام حسین(ع) حمله کردند هم جمله‌ای دارد که منشور آزادگی است. «وَیْحَکُمْ یا شیعَهَ آلِ اَبی سُفْیانَ! اِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ دینٌ، وَ کُنْتُمْ لا تَخافُونَ الْمَعادَ، فَکُونُوا اَحْراراً فی دُنْیاکُمْ هذِهِ»؛ یعنی اگر دین ندارید و از معاد نمی‌ترسید، در دنیا آزادمرد باشید.

رئیس مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) افزود: ما دنبال هزار بهانه می‌گردیم که هدف وسیله را توجیه می‌کند و هزار بهانه پیدا می‌کنیم برای اینکه بگوییم کار ما درست است و از زیر یک تکلیف شرعی فرار کنیم. اما اتفاقا هدف امام حسین(ع) احیاء دین است. یعنی امام حسین(ع) هم در برابر خلافت و انحراف حکمرانی اسلامی از امامت به سلطنت، از نصب الهی به جانشینی و نصب فرد، اعتراض می‌کند و هم غصب ملک یک عده بادیه‌نشین صحراگرد احتراز می‌کند؛ و سرزمین کربلا را از قوم بنی اسد می‌خرد. از هر طرف که نگاه کنیم حادثه عاشورا سرشار از جنبه‌های درس‌آموز و قابل تأسی است که امیدواریم خدا به همه ما توفیق بدهد اولا بشناسیم و ثانیا به این معارف و دریای سرشار از درس‌آموزی و حکمت عمل کنیم.